Scheiding regelen? In dit artikel lees je wat er allemaal bij komt kijken. In een periode waarin er al zoveel op je afkomt en je feitelijk nog bezig bent met de verwerking komt alles tegelijk op je af. De één wil er nog niet over praten, want wil nog kijken of de relatie te herstellen is. De ander kijkt al verder vooruit en wil juist wel de zakelijke kant gaan regelen. Hoe hiertussen te balanceren?
Scheiden is lijden én leiden
Een scheiding is – naast het overlijden van een gezinslid – de meest intense gebeurtenis in een mensenleven. Zelfs als je maar relatief korte tijd hebt samengeleefd, is er sprake van een rouwproces. Als je het hebt zien aankomen, als het onverwacht komt, als je zelf de beslissing hebt genomen, en als je je moet conformeren aan de beslissing van een ander. Jullie hebben allebei veel in de relatie geïnvesteerd, ieder op eigen wijze. Er zijn verwachtingen en verlangens gekoesterd en teleurstellingen geïncasseerd. Scheiden is voor beiden een intensief proces. Het toekomstbeeld verandert en alles is en/of lijkt onzeker. Is het echt over? Wat komt er op je af? Hoe maak je een nieuwe start? Waar moet je op letten? Wat wil je echt? Er wordt van je gevraagd de leiding te nemen in je eigen leven. Dat valt niet altijd mee. Het is wel een uitdaging.
Wat moet er geregeld worden?
Om enige orde in de chaos te scheppen is het belangrijk zo snel mogelijk zicht te krijgen op de procedure en de financiële afhandeling. Omdat je deze periode in een soort ‘overlevingsmodus’ zit, helpt het als weet hoe je in de toekomst de financiën kunt regelen. Als dat duidelijk is, komt er meer rust en ontspanning.
We beginnen dus eerst met zakelijke regelingen in ieder geval kort te bespreken, denk aan:
– budgettering;
– alimentatie;
– de vermogensverdeling;
– pensioen;
– de procedure;
– regelingen voor de kinderen;
– en nog meer…
In het geval van een (echt)scheiding moeten er vele beslissingen worden genomen over allerlei kwesties, onder andere over de (echtelijke) woning, verdeling van gelden en goederen, levensonderhoud, pensioen en dergelijke, waarbij vele juridische, financiële en fiscale aspecten spelen.
Met behulp van de mediator als onafhankelijke derde wordt inzicht verkregen in alle mogelijkheden, gevolgen/consequenties en wordt getracht praktische oplossingen voor de kwesties te vinden, die worden vastgelegd in een convenant.
Valt de relatie nog te redden? In welke vorm?
Als de beslissing erg vers is, kan het zijn dat de één bezig is met hoe de zaken geregeld moeten worden, terwijl de ander nog wil kijken of de relatie te redden valt. Diegene is dan misschien nog niet klaar om het al over financiële zaken te hebben en dat zal dan ook op weerstand stuiten. Deze ‘tweede beslisser’ wil eerst over de relatie en kansen op herstel praten. De ‘eerste beslisser’ dient zich te realiseren dat dit proces wat tijd nodig heeft en maakt daar beter wat ruimte voor. Zo voorkom je een vechtscheiding. Iemand moet in ieder geval de gelegenheid krijgen om zijn visie en gevoel goed voor het voetlicht te brengen, want wellicht brengt inzicht in wat er gebeurt is en hoe relaties werken verandering. In relatiemediation is er plaats om dit soort zaken te bespreken en te bekijken of herstel van de relatie in dezelfde vorm of een andere mogelijk is. Ook als de relatie niet te redden valt, is het voor de verwerking en het kunnen uitvoeren van respectvol gezamenlijk ouderschap een pré als ieder zijn eigen aandeel kan zien en er begrip is waarom de relatie niet (meer) werkt.
Wanneer wordt een scheiding een vechtscheiding?
Als één (of beide) partners lange tijd het gevoel heeft echt niet gehoord en begrepen te worden kan een vechtscheiding ontstaan. Iemand die lang niet gehoord wordt, wordt vanzelf een ‘bullebak’. De reactie is dan: “Wie niet horen wil, moet maar voelen. Ook als iemand zich langdurig en tot op het bot vernederd en afgewezen voelt op een punt dat echt wezenlijk is voor diegene, gaat het meestal mis. Vaak is niet meteen duidelijk wat het precies is, anders was het wel eerder besproken. Als de ander hetzelfde ervaart, gaat het hard tegen hard.
Misverstanden rond scheiden
Het is logisch dat je raad en advies zoekt in je omgeving. Deze mensen willen je graag helpen en bedoelen het zeker goed. Iedereen kent wel iemand die gescheiden is en heel wat ervaring heeft rond dit onderwerp Pas toch op voor het volgende. Op de verjaardag van die en die werd gezegd, dat ….. Zoveel mensen, zoveel meningen. Toch is elke scheiding uniek en de situaties zijn vaak niet goed te vergelijken.
Een voorbeeld.
Er wordt veel over gesproken en er doen heel wat misvattingen de ronde over de financiële regeling bij co-ouderschap. Er wordt bijvoorbeeld gezegd: ‘Bij co-ouderschap draagt ieder de eigen kinderkosten.’ Dat klopt alleen als het inkomen van beide ouders ongeveer gelijk of gelijk is.
Het is dus echt zaak om elk advies dat jullie krijgen van alle kanten te bekijken.
Belangenafweging
In een scheiding vindt een grote belangenafweging plaats. Wat vindt de één redelijk en wat vindt de ander? Waarom? Hoe zou het zijn als je later terugkijkt? Hierbij speelt de ‘balans van geven en ontvangen’ een grote rol. In mediation wordt met deze zaken rekening gehouden.
De wettelijke regels (rechten en verplichtingen) zijn het kader en het uitgangspunt. Vervolgens wordt gekeken op welke wijze de (ex)partners daarmee om willen gaan.
Vaak spelen gevoelens als schuld, schaamte, angst en ja, ook wraak, welke gevoelens na verloop van tijd afnemen en men spijt kan krijgen als er beslissingen genomen zijn op basis van deze emoties. Ook ‘er snel vanaf’ willen zijn kan tot niet goed overwogen beslissingen leiden. Anderzijds zijn er wel degelijk redenen waarom een andere verdeling rechtvaardiger zou kunnen zijn/voelen dan de wettelijke en mediation geeft dan ook ruimte om daar afwijkende afspraken over te maken.
Het is dus het beste om goed stil te staan bij de intenties achter de beslissingen die genomen worden en deze zorgvuldig af te wegen. In een zogenaamde vaststellingsovereenkomst (convenant) kunnen afspraken worden vastgelegd als jullie tot overeenstemming komen.
Voordelen van mediation
Het voordeel van mediation strekt natuurlijk veel verder dan alleen de kostenbesparing ten opzichte van het inschakelen van (ieder) een advocaat:
- Verhelderen en verbeteren van de communicatie.
- Er is veel meer mogelijk als je in goed onderling overleg afspraken kunt maken.
- Verbetering van de onderlinge relatie
Wat is mediation?
Bij mediation wordt uitgegaan van twee of meer gezonde mensen, die samen gaan kijken welke belangen/doelen en wensen/verlangens zij nastreven en vanuit welke normen en waarden zij dat doen, en hoe een gezamenlijk doel/oplossing voor een kwestie kan worden gevonden.
Ook wordt gekeken naar hoe zij elkaar eventueel kunnen versterken in het verwezenlijken daarvan. Hoewel er aandacht kan zijn voor het verleden, de omgeving en achtergrond waarin partijen zich bevinden, is er niet – zoals bijvoorbeeld in (relatie)therapie – de focus op herstel van iets wat ‘niet goed/gezond’ is, hoewel de verhelderde communicatie/inzichten zeker herstel teweeg kan brengen.
Het mediation proces
De eerste fase
In de eerste fase vindt een inventarisatie plaats van: – de problematiek/de kwestie; – de standpunten, de argumenten, belangen, wensen, verlangens en doelen van betrokkenen; – de eventuele oplossingen van elk van de betrokkenen.
De tweede fase
Na de inventarisatie is er ruimte voor verdieping: – iedereen komt voldoende aan bod; – ieders wensen, standpunten, belangen en doelen zijn even belangrijk en worden goed bekeken; – zoektocht naar (onderliggende) normen en waarden; – zoektocht gemeenschappelijke belangen/verlangens vanuit deze normen en waarden.
De derde fase
Dit is de brainstorm- en beslissingsfase: allerlei mogelijke ideeën en eventuele andere oplossingen en doelen dan die partijen zelf eerder hebben bedacht, passeren de revue en worden getoetst aan de belangen, normen en waarden, van de betrokkenen. Er wordt net zolang gezocht tot er een oplossing is die aan de belangen van alle betrokkenen tegemoet komt. Dit leidt soms te heel creatieve oplossingen. Het resultaat van de mediation kan worden vastgelegd in een convenant (overeenkomst). Dit convenant wordt gezamenlijk en gelijktijdig ondertekend in een aparte bijeenkomst.
Kinderen
Als kinderen betrokken zijn, is er uiteraard ook aandacht voor de afspraken in het ouderschapsplan en is er aandacht voor het vormgeven aan de onderlinge relatie als ouders van de kinderen.
De kinderen kunnen – in een gevorderd stadium van de mediation – bij de gesprekken betrokken worden. Het geeft opluchting als ik, als buitenstaander, kan zeggen tegen de vaak boze pubers, dat ik vind dat de ouders het goed hebben gedaan, ondanks de moeilijke omstandigheden, en dat het heel normaal is dat ze boos zijn op hoe het gegaan is. Dat geeft lucht en erkenning. Ook voor de meeste jonge kinderen, hoewel deze uit loyaliteit dit meestal niet bewust zijn.
Hoeveel tijd kost een scheiding?
Het eerste contact
Meestal neemt één van de betrokkene (telefonisch of per email) contact op. Om mijn onafhankelijke positie te waarborgen zal ik informatie geven over de procedure van mediation, maar niet echt inhoudelijk op de situatie ingaan. Vervolgens nodig ik alle betrokkenen uit voor een kennismakingsgesprek. Kennismakingsgesprek: Meestal vangt de mediation aan met een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek, waarin we: – de werkwijze, procedure en de kosten van mediation bespreken; – nagaan of mediation de geschikte weg voor jullie is om tot een oplossing/afwikkeling te komen. Als er grote tijdsdruk is, of als het uit praktische overwegingen handiger is, wordt dit kennismakingsgesprek ook wel samengetrokken met de inhoudelijke mediationsprek(ken).
Onpartijdig of meerzijdig partijdig
Weet dat het de mediator niet uitmaakt wie als eerste contact opneemt. Ik ben mij natuurlijk bewust van het feit dat dit gevoelig ligt. De meeste mensen – en dat is heel normaal en begrijpelijk – hebben behoefte om even hun verhaal te doen en willen graag dat de betrokken mediator hun standpunten goed begrijpt. Dit is ook nodig, met name om de rust te creëren die nodig is om tot nieuwe oplossingen te komen, zoals hierna nader wordt uitgelegd. Niet voor mij, maar voor de betrokkenen zélf. Als mediator weet ik dat er altijd meerdere kanten aan een verhaal zitten (zelfs meer dan twee) en dat iedere betrokkene een eigen aandeel in de situatie heeft (zelfs als dat voor diegene nog niet helemaal helder is). Zelf heb ik zo’n beetje – al dan niet bewust – alle mogelijke manipulatieve technieken uitgeprobeerd in mijn eigen leven/relaties en kan die dus ook goed zien en benoemen bij anderen. Dit doe ik zonder veroordelen, want we zijn allemaal mens en handelen meestal niet uit kwaadwilligheid, maar vooral uit angst, onzekerheid én onhandigheid.
Causus? Individueel contact
Het staat elk van partijen vrij individueel contact met mij, de mediator, op te nemen teneinde ondersteuning te vragen bij het uitzoeken en formuleren van de eigen standpunten, wensen en belangen/doelen. Dit enkel en alleen in het kader van het bevorderen van het proces van mediation: het gaat immers over het helder krijgen van de eigen positie, belangen, wensen en mogelijkheden. Wat dan besproken wordt, valt onder vertrouwelijkheid en zal uiteraard niet met andere betrokkene(n) worden, zelfs niet of dat gesprek heeft plaatsgevonden of niet. Het is aan elke partij zelf of deze dat met de andere(n) wil delen. Zo’n overleg is immers enkel en alleen met de bedoeling dat het diegene zou helpen om zélf beter inzicht te krijgen in wat hij/zij eigenlijk wil/kan om dit daarna zelf helder aan de ander uit te kunnen leggen in het gezamenlijk gesprek. De kosten verbonden aan deze individuele begeleiding zijn voor rekening van degene die het vraagt.
Mediationgesprekken
Om alle fasen goed te doorlopen, het besprokene te laten bezinken en te komen tot weloverwogen beslissingen zijn meestal drie tot zes gesprekken nodig. Partijen verbinden zich ertoe tenminste drie gesprekken van tenminste een uur te hebben met elkaar. Er zijn bijna nooit meer dan zes gesprekken nodig. De uitkomsten en afspraken worden vastgelegd in een overeenkomst: het convenant.
De gesprekken vinden plaats in een gezamenlijke ambiance (op kantoorlocatie of aan huis). Deelname via videochat/skype vindt steeds meer ingang, ingegeven door de huidige omstandigheden. Afgeraden wordt gedurende het mediationtraject veel contact te hebben via e-mail/sms of whatsapp-berichtjes (motto: mailen is niet delen). De gesprekken kunnen plaatsvinden onder kantoortijden of in de avonduren. Individuele begeleiding ter bevordering van het proces.
Nazorg
Een aantal maanden na het mediationtraject vindt een kosteloos evaluatiegesprek plaats. Zijn jullie tevreden? Wat loopt goed en wat niet? Zijn aanvullende afspraken nodig?
